تفاوت کابل با سیم برق چیست؟

اگر علاقه مند هستید بر پایه تعاریف فنی و تخصصی، تفاوت کابل با سیم برق را بدانید، پیشنهاد میکنیم این مقاله از نامیرا کابل را مطالعه بفرمایید.

در گام نخست، بهتر است برای پاسخ به این پرسش پر تکرار، تعریفی برای سیم برق و کابل برق داشته باشیم. مطمئناً از دل این تعاریف، شباهتها و تفاوتهای میان این دو محصول آشکار خواهد شد.

سیم برق چیست؟

سیم برق یا Electrical Wire حداقل دارای یک هادی یا همان رسانای الکتریسیته است که برای عبور جریان برق از آن استفاده میشود.

اگر این رسانا بدون پوشش و فاقد عایق باشد، عنوان سیم لخت یا Bare Wire برای آن استفاده میگردد. و اگر هادی با یک پوششی از مواد نارسانا محافظت شده باشد، اسمش سیم عایقدار خواهد بود که در انگلیسی Insulated Wire میگویند.

سیمهای برق عایق دار غالباً دارای یک پوشش نارسانا هستند؛ اما در برخی موارد خاص مانند سیم سمت چپ در عکس بالا، ممکن است سیم برق با دو پوشش نیز طراحی شود.

همچنین ممکن است دو رسانای دارای پوشش در کنار یکدیگر باشند و محصول نهایی باز هم عنوان سیم داشته باشد. مانند سیم دولای برق که با نام سیم نایلون یا سیم بند تخت نیز شناخته میشود.

بنابراین، این امکان وجود دارد که سیمی دارای بیش از یک پوشش عایقی و یا بیش از یک رشته باشد؛ اما همچنان نام آن سیم برق باشد، نه کابل برق.

کابل برق چیست؟

در تعاریف فنی مهندسی برق، یک ویژگی برجسته برای کابل برق بیان میشود که میتواند در متمایز کردن آن نیز مورد توجه قرار بگیرد.

مطابق این تعریف، «کابل برق محصولیست که برای عبور ایمن جریان الکتریسیته به کار میرود در حالی که از نظر الکتریکی به طور 100% نسبت به محیط ایزوله شده است. سطح عایق بندی کابل برق باید شرایطی را فراهم کند که ولتاژ روکش بیرونی آن نسبت به زمین صفر باشد.»

کابلهای برق میتوانند داری یک یا چند رشته هادی باشند. بیشتر کابلهای برق حداقل دارای سه جزء زیر هستند:

1. رسانای الکتریسیته: معمولاً از جنس مس یا آلومینیوم که وظیفه عبور جریان برق را بر عهده دارد. Conductor واژه معادل رسانا در زبان انگلیسی است.
2. عایق: از مواد نارسانایی مانند پی وی سی، پلی اتیلن، پلی اتیلن کراسلینک شده، لاستیک، سیلیکون و موارد دیگر. در زبان انگلیسی به آن Insulation میگویند.
3. روکش یا غلاف: که بیشتر آن را از مواد نارسانا میسازند. در انگلیسی بریتیش به روکش کابل Sheath میگویند و در انگلیسی آمریکایی واژه Jacket برای آن به کار میرود.

مواردی مانند کابل جوش و کابل خودنگهدار فشار ضعیف وجود دارند که دارای یک عایق یا روکش هستند؛ اما مطابق تعریف، در گروه کابلها دسته بندی میگردند؛ نه سیم برق. دلیل این موضوع همان ایزوله بودن کامل هادی کابل نسبت به محیط خارج از آن توسط همین یک لایه روکش میباشد.

برخی از کابلهای چند رشته و کابلهای زره دار، افزون بر غلاف (روکش بیرونی) دارای یک روکش میانی نیز هستند. این بخش را با نام بدینگ یا فیلر (پر کننده) نیز میشناسیم.

شباهت میان سیم و کابل برق

مبتنی بر توضیحات، ابتدا به بیان دو شباهت اصلی میان سیم برق و کابل برق میپردازیم:

1. هر دو دارای حداقل یک رسانای الکتریسیته هستند.
2. هر دو برای عبور جریان برق استفاده میشوند.

اکنون با در نظر گرفتن تعاریف کابل و سیم برق و شباهتهای میان این دو، میرسیم به موضوع اصلی که فرق بین سیم با کابل برق بود.

تفاوت کابل با سیم برق

• سیم برق ممکن است بدون عایق باشد؛ اما هیچ کابل برقی بدون روکش نیست.
• درست است که معمولاً لمس سیم برق عایقدار سبب برق گرفتگی نمیشود؛ اما تنها در مورد کابلهای برق سالم میتوان از صفر بودن ولتاژ روکش آنها نسبت به زمین مطمئن بود.
• در طراحی کابلهای برق، شاخصه حفاظت فیزیکی و مکانیکی اهمیت بیشتری دارد. متناسب با محل نصب و شرایط بهره برداری معین برای کابل، این حفاظت مکانیکی ممکن است تنها بر عهده روکش نهایی کابل و یا با کمک اجزای حفاظتی دیگری در ساختار کابل باشد.

تمایز کابل با سیم برق از طریق بودن یا نبودن روکش نهایی، شاخصه ایست که در عناوین استانداردها هم وجود دارد. مثلاً در استاندارد IEC 60227-3 که مرتبط با سیمهای برق با عایق PVC برای نصب ثابت است، در عوض عنوان سیم، عبارت Non sheathed cable یعنی کابل بدون روکش نهایی آمده است.

مثالهایی از تمایز میان سیم و کابل برق

حال که شباهتها و تفاوتهای میان این دو گروه محصول را دانستیم، بر اساس نکاتی که گفتیم به تعیین سیم یا کابل برق بودن در نمونه های زیر میپردازیم:

• هادیهای هوایی بدون روکش بر روی دکلهای انتقال برق را میتوان سیم برق نامید؛ اما کابل برق نه. ← دلیل: چون روکش ندارند.
• هادیهای هوایی روکشدار فشار متوسط (هادیهای جدا از هم که دارای یک لایه روکش هستند) بر روی تیرهای توزیع برق در شهرها و روستاها را نمیتوان کابل برق نامید. ← دلیل: روکش این هادیها صرفاً برای جلوگیری از اتصال میان هادیها با هم و با دیگر تجهیزات و اشیاء مجاور است. ضخامت و استقامت عایقی این روکشها به مقداری نیست که بتوان از صفر بودن ولتاژ آن نسبت به زمین یقین حاصل نمود. پس کابل نیستند.
• کابل تک رشته NYY یا NAYY، کابل برق است، نه سیم. ← دلیل: درست است که تک هادی هستند؛ اما دارای عایق و روکشند و ضخامت عایق و روکششان متناسب با سطح ولتاژ نامی آنها (0.6/1 کیلو ولت) میباشد. پس از نظر الکتریکی، هادی ایزوله صد در صدی نسبت به محیط بیرون از آن است.

انواع سیم و هادی برق

برای دسته بندی سیمهای برق، میتوان از شاخصه های زیر استفاده نمود:

1. جنس رسانا: مس، مس قلع اندود و مس نقره اندود. از آلومینیوم یا آلومینیوم آلیاژی نیز در تولید هادیهای هوایی برق استفاده میشود.
2. شکل یا ساختار رسانا: مفتولی، نیمه افشان، افشان، سوپر فاین (بسیار انعطاف پذیر)
3. جنس عایق: پی وی سی، سیلیکون، EVA، آمیزه های LSZH و …
4. ولتاژ نامی (در انواع عایق دار) : 300/300، 300/500، 450/750 ولت و در موارد خاص 600 و 1000 ولت
5. سایز بندی: سطح مقطع با یکای میلیمتر مربع مطابق استاندارد IEC یا سایزبندی AWG

انواع کابل برق

فراسنجهای زیر سبب تنوع در کابلهای برق میگردند:

• سرشت رسانا: مس ساده یا قلع اندود و آلومینیوم در کابلهای قدرت
• کلاس هادی: مفتولی (کلاس 1)، نیمه افشان (کلاس 2)، انعطاف پذیر (کلاس 5) و بسیار منعطف (کلاس 6)
• شکل رسانا: مفتولی گرد RE، مفتولی سکتور SE، نیمه افشان گرد RM، نیمه افشان سکتور SM و افشان گرد RF
• تعداد هادی: 1، 2، 3، 3.5، 4 و 5
• سایز: 0.5 تا 2500 میلیمتر مربع یا سایزبندی AWG و MCM
• سرشت عایق: PVC, XLPE, SiR, EPR, EPDM, PVDF, TPE, XLPE+MGT
• روکش میانی: PVC, PP, LSZH, PET
• سرشت روکش نهایی: PVC, PE, PUR, HDPE, LSHF, HFFR, SiR, EPR, EPDM, TPE, PCP
• حفاظت مکانیکی: بدون زره و با زره
• حفاظت الکتریکی و مغناطیسی: بدون اسکرین و شیلد دار
• بدون حفاظت در برابر نفت و روغن یا کابل مقاوم در برابر مواد هیدروکربنی
• سطح حفاظت در برابر رطوبت و آب: نصب در محل خشک، خاک یا هوای مرطوب، در تماس با آب، شناور بر آب، غوطه ور در آب، کف دریا
• ولتاژ نامی ← فشار ضعیف مثل: 300/500، 450/750 و 600/1000 ولت، فشار متوسط مانند: 20 کیلو ولت، فشار قوی مثل: 63، 66، 132 و 230 کیلو ولت و فوق فشار قوی مانند 400 کیلو ولت
• محل نصب: داخل ساختمان، فضای باز، هوایی، دفن مستقیم در زیر خاک و زیر دریایی