استاندارد رنگ بندی کابل برق

آیا میدانید استاندارد جدید رنگ بندی کابل برق چه رنگهایی را برای رشته های کابل اعم از فاز(ها)، نول و ارت تعیین کرده است و تفاوت آن با استانداردهای قدیمی چیست؟

دلیل رنگ بندی رشته های کابل

تولید سیم افشان رنگی

صحبت از رنگ رشته های کابل برق که به میان می آید، احتمال دارد این سوال مطرح شود که اساساً چرا رنگ رشته های کابل را متفاوت انتخاب میکنند؟ برای پاسخ به این پرسش باید گفت که مهمترین دلیل این کار، ایجاد تمایز میان این رشته هاست.

فرض بفرمایید که یک کابل برق چهار رشته سه فاز را در تابلوی اصلی به فازها و نول متصل کرده ایم. حال در انتهای کابل برای اتصال درست رشته ها اگر رنگ همه آنها یکسان باشد، کار سخت خواهد بود. اما در صورتی که هر رشته رنگ مخصوص به خود را داشته باشد، به آسانی میتوان تشخیص داد که کدامیک مربوط به فاز اول، فاز دوم، فاز سوم و نول است.

تغییر در توالی فازها موجب تغییر در جهت گردش الکتروموتورها خواهد شد و یا جا به جا وصل نمودن فاز و نول در کابل چهار رشته، سبب دو فاز شدن سیستمهای تکفاز و آسیب به تجهیزات الکتریکی میگردد. بنابراین، شناسایی دقیق رشته های کابل موضوع بسیار مهمیست که از طریق رنگ بندی و تست رشته ها به دست می آید.

چرا برای رنگ رشته های کابل استاندارد وضع شده است؟

اکنون که پی به اهمیت و مزیت تفاوت رنگ رشته های کابل برق بردیم، پرسش دیگری به ذهن می آید. چرا رنگ بندی هم استاندارد دارد؟ همین که رنگها متفاوت باشد به هدف بیان شده میرسیم؛ پس چه نیازی به طرح این موضوع در استانداردها بود؟

استانداردها سبب تعیین مقررات و حدودها شده و یک هماهنگی در تولید کابلها ایجاد مینمایند. عملکرد درست و ایمن، نتیجه توجه به استانداردها و رعایت مفاد آن میباشند. همان طور که دیگر مشخصات کابلهای برق مانند جنس و سایز هادیها، جنس و مشخصات عایق و روکش کابلها، ولتاژ نامی و موارد دیگر در استانداردهای رسمی تعریف شده اند و باید کابلها برابر با آنها طراحی و ساخته شوند، رنگ بندی رشته کابلها هم در همین استانداردها معین شده اند.

استانداردهایی که به این موضوع پرداخته اند و در این مقاله به آنها اشاره خواهیم کرد، عبارتند از:

  • استاندارد ملی ایران
  • استاندارد بین المللی IEC
  • استاندارد انگلستان BSI, BS
  • استاندارد اروپا EN
  • استاندارد آلمان VDE

استاندارد رنگ بندی کابل برق

از گذشته تا کنون، استانداردهای مختلفی برای این موضوع ایجاد شده است. برخی از این استانداردها پس از مدتی به روز شده و شاهد تغییراتی در آنها بوده ایم. در اینجا قصد داریم این استانداردها که در کشورهای مختلف مورد استناد قرار گرفته و میگیرند را بیان کنیم.

بیان این نکته هم خالی از لطف نیست که رنگ بندی معرفی شده مربوط به کابلهای برق و قدرت است. دیگر کابلها مانند کابل شبکه و مخابراتی، استانداردهای متفاوت و مخصوص خود را برای رنگ بندی دارند که موضوع صحبت این بخش نیست.

در جدول زیر، استانداردهای رنگ بندی کابل برق را ملاحظه میفرمایید:

جدول رنگ بندی کابلهای برق

اگر به رنگ رشته های کابلهای برق تولید شده در ایران نگاه کنید، میبینید که همچنان بعضی از آنها با رنگ بندی استانداردهای قدیمی یا مقررات داخلی شرکتها، ارائه میگردند. مثلاً کابلهای 4 رشته قدرت مسی و آلومینیومی عموماً با رنگهای منطبق با مقررات توانیر هستند؛ یعنی قرمز، زرد، مشکی و آبی.

همان طور که مشاهده فرمودید، استاندارد ملی ایران در موضوع رنگبندی رشته های کابل برق سه رشته و بالاتر، مطابق استاندارد جدید IEC/BS/EN است. این موضوع سبب میگردد چنانچه کابلی سازگار با استاندارد ایران تولید شود، امکان استفاده از آن در کشورهای پرشماری وجود خواهد داشت.

رنگ فازها و نول در کابلها

با توجه به جدول متوجه میشویم که بر اساس استاندارد ایران و استاندارد IEC/BS/EN 60446، رنگ بندی فاز (ها)، نول و ارت به این صورت است:

  1. فاز اول (L1 یا R) : قهوه ای
  2. فاز دوم (L2 یا S) : مشکی
  3. فاز سوم (L3 یا T) : طوسی
  4. نول (N) : آبی
  5. اتصال زمین (PE) : زرد/سبز

اما همان طور که اشاره شد، در بخش قابل توجهی از درخواستهای کابل قدرت چند هسته ولتاژ پایین، رنگبندی زیر درخواست میشود و بر این اساس اکثر تولیدات شرکتهای ایرانی برای بازار داخل، بر مبنای این رنگهاست:

  • فازها: قرمز، زرد و مشکی
  • نول: آبی
  • ارت: زرد و سبز